Breakfast at Tiffany's – was de wereld maar nooit veranderd

Breakfast at Tiffany's: de film die alle romantische films overbodig maakt (behalve die van Britse makelij dan, die niet).

Breakfast at Tiffany's. Een film waar, logischerwijze, alles al over gezegd is. Of deze recensie iets nieuws weet te zeggen, waarschijnlijk niet. En dat is ook niet mijn bedoeling. Wat wel? Ik wil hem gewoon graag toevoegen aan de lijst. Meer niet.

Het verhaal: Holly Golightly (gespeeld door Audrey Hepburn, door haar adellijke Nederlandse moeder steevast Adriaantje genoemd), woont in New York en beweegt zich in de kringen van de High Society. Ze wordt waargenomen door haar nieuwe bovenbuurman, een schrijver, Paul Varjak (George Peppard), die al een aantal jaar niets meer weet te schrijven. Holly is, haar naam zegt het al, lichtvoetig, een vlinder, ongrijpbaar. Ze gaat verhuld achter mooie kleding, alles is "darling"-dit, "darling"-dat, ze heeft zich het New Yorkse upperclasstaaltje helemaal toegeëigend. Iedere man wil haar, geen man kan haar hebben. En als het al lukt is het waarschijnlijk voor een nacht.

Ze weet welke indruk ze op mannen maakt en verdient daar haar geld mee. Als gezelschapsdame in restaurants, maar ook als gezelschapsdame voor een maffiabaas die in de gevangenis zit die ze iedere week bezoekt voor een fiks bedrag. Op voorwaarde dat ze wel het weerbericht doorgeeft aan zijn advocaat. Ze ziet er geen kwaad in.

Of Holly echt zo naïef is, wordt gedurende de film niet helemaal duidelijk. Maar hoe ze de mannen bespeelt van wie ze iets wil; het kan bijna niet. Holly speelt een spel geraffineerder dan op het eerste oog lijkt. Ze weet wat ze niet (meer) wil: armoede, ze weet wat ze wel wil: geld. En ze weet het beste middel daartoe: een rijke man. Gaandeweg zal echter blijken dat haar karakter teveel is voor een man op zoek naar een trophy wife, ze is te wild.

Paul, ook een aantrekkelijke man, is minder speels naïef en geheimzinnig: geld heeft ie momenteel niet en hij wordt onderhouden door een rijke vrouw die daar maar een ding voor terug verlangt. Dat hij zo nu en dan met haar bed gaat. Paul is eerlijk en direct in zijn relatie met de vrouw. Holly Golightly laat alles schuilgaan onder een naïeve, kokette laag.

In feite zijn ze van hetzelfde laken een pak: twee jonge, aantrekkelijke mensen die hun jeugd en uiterlijk inzetten om te overleven.

Holly is als de dood om zich te laten kooien. Zelfs haar kat (a cat named cat) geeft ze geen naam. Een naam geven zou, zoals Genesis ons al leert, betekenen dat ze zich hecht aan het dier maar het hele idee van Holly, zie haar achternaam, is nu juist dat ze zich nergens aan hecht. She goes lightly.

Thuis voelt Holly zich op ene plek waar het leven goed, overzichtelijk, veilig en simpel is. Ze heeft echter geen écht thuis, wel een huis, geen thuis. Behalve: Tiffany's. Vreemd genoeg. Het summum van materialisme. De manier waarop Holly erover spreekt transformeert Tiffany's in zijn geheel. Het is geen winkel, het is een thuis; het is de droom van Holly naar iets wat ze zo graag wil op diep emotioneel niveau maar waar ze zich tegelijkertijd voor verstopt. Door van Tiffany's haar thuis te maken laat ze zien dat ze zich niet weet te hechten, dat ze diepe gevoelens ervaart, een diep verlangen, maar tegelijkertijd zich steeds weer voor dat eigenlijk verlangen vestopt.

Een tragisch figuur dus, maar oh zo charmant.

Dit is niet helemaal hoe Truman Capote, de schrijver van de novelle, het voor zich zag toen hij de filmrechten verkocht. Hij wilde niet Audrey Hepburn (Adriaantje) in de film, maar Marilyn Monroe. Het verhaal van Capote, waarin Holly Golightly nooit direct voorkomt maar alleen als personage waarover men spreekt, is veel rauwer van aard. Of eerlijker, misschien is dat het. Holly is daarin niet naïef, ze weet dondersgoed wat ze doet: ze prostitueert zichzelf. Capote was van mening dat de studio zijn verhaal te braaf had gemaakt, te lieflijk.

Misschien heeft hij gelijk, maar de vraag is of dat erg is. Ik denk namelijk dat de studio het helemaal niet zo braaf heeft gemaakt, maar haar karakter veel subtieler heeft gemaakt, misleidender, implicieter. Waarmee ze in feite aan literaire waarde wint. De kijker weet wat ze aan het doen is, Paul weet wat ze aan het doen, zelfs Holly weet wat ze aan het doen is: maar we doen allemaal alsof we het niet zien, omdat iets aan haar ons zo graag iets anders voor haar doen willen.

We snappen dat ze het leven leidt dat ze leidt, hoe ze daar gekomen is, maar we zien ook: er is iets anders weggelegd voor haar, lieflijker. Had de studio meer het beeld van Capote aangehouden, dan had dat niet gekund. Als we allemaal zouden zeggen tegen elkaar wat ze was, dan zou de film heel anders moeten verlopen. Ook interessant, zeker; maar dan was het nooit deze Breakfast at Tiffany's geworden.

Nooit die film met a cat named cat, met Mr. Yunioshi, met de regen op dat ene moment, niet die film met al die mooi geklede mensen die, in principe, het goede met elkaar voorhebben of die blik met een verbaasde Holly als blijkt dat die weerberichten toch iets anders waren.

Dat is namelijk precies wat deze film is: een romantische film om even bij weg te dromen. Voor de vrouwen is daar Paul, voor de mannen is daar Holly. Maar niet alleen dat: voor de mannen is daar Paul, voor de vrouwen is daar Holly. Even wegdromen bij mannen in blazers met dassen, vrouwen in mooie jurken en sigarettenhouders de lengte van een arm. Een film die nog een keer laat zien waartoe die jaren '50 in staat waren, hoe stijlvol de mensen konden zijn. En een film die ons, uiteindelijk, op het puntje van onze stoel laat zitten in een van de meest eerlijke en romantische speeches in film.

Want dat is wel aan Capote te danken. Deze personages, gebaseerd op het schrijven een serieuze auteur, zijn dieper, complexer, meer gepijnigd dan gewoon in een romantische film. Daarmee weet Breakfast meer te zijn dán alleen die romantische film en juist daardoor weet Breakfast romantisch te zijn als geen andere film.

Snapt u het nog? Enfin: Breakfast at Tiffany's. Een film die iedere herfst herkeken zou moeten worden.